خشم یکی از هیجان های پیچیده انسان است. خشم واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است. در اینجا روش های اصلی که هم برای افراد بالغ و هم برای کودکان موثرند آورده شده اند. قبل از شروع کردن همه را بخوانید. آرام پیش بروید و مراحل پیشرفته را پس از طی مراحل اولیه بر آن بیفزایید. با صدایی آرام و متین به کودک خود آموزش دهید. (توضیحات ما در پرانتز ذکر شده است و دستورها و آموزش های شما به کودک در داخل گیومه آمده است.

 

زمان سکوت

 

(قصد شما این است که به کودک آموزش دهید تا چند دقیقه – به ازای هر سال سن کودک، یک دقیقه – به آرامی دراز بکشد. از یک کرونومتر استفاده کنید تا کودک بداند چند دقیقه توانسته ساکت باشد).

” می خوام روی تختخواب یا زمین دراز بکشی. حالا چشماتو ببند. ببینم چقدر می تونی ساکت بمونی(منتظر شوید.) ، آفرین! چند دقیقه است که تو تونستی ساکت بمونی”

( کنار کودک خود بخوابید تا نشان دهید در نظر شما اهمیت روش های حفظ آرامش و همینطور ایجاد حس نزدیکی چقدر زیاد است. زمان را با گوش دادن به موسیقی، راه رفتن خیالی و یا روش های دیگر طولانی کنید.)

 

   روش تنفس

 

( تنفس آرام یکی از مهم ترین عوامل در آموزش آرامش است و می تواند بر روی سطح آرامش اثرات عمیقی به جای گذارد).

“به پشت بخواب و فکرت رو آرام کن. چشماتو ببند. یک دستتو روی سینه ات بگذار و دست دیگرت رو روی شکمت. حالا نفس بکش! می تونی حس کنی که دستهات حرکت می کنند! حالا با شمارش من نفست رو بکش تو و بده بیرون.”

(رفته رفته شمارش را کند کنید. کودک تا عدد ۴ نفس را تو می کشد، تا ۲ شماره صبر می کند و سپس با ۴ شماره نفسش را بیرون می دهد. سپس تا ۲ شماره صبر می کند تا دوره بعدی را آغاز کند.)

” با شمارش ۱، ۲، ۳، ۴ نفس بکش. با ۱ ،۲ اونو نگه دار. با ۱ ، ۲ ، ۳ ، ۴ بعدی نفست رو بیرون بده. وقتی می خواهی نفست رو بیرون بدی، به خودت بگو آرام باش! تصور کن که لغت آرامش رو با حرف سفیدِ درشت روی آسمان نوشته اند.”

” آرام نفس بکش، دستهاتو روی سینه و شکمت حس کن. کدام دست بیشتر حرکت می کنه؟ سعی کن هوا رو داخل شکمت بفرستی تا مانند یک بالن پر از هوا بشه. سپس با دست به آرامی روی شکمت فشار بیار و هوا رو خالی کن.”

(کودک را تا زمانی که برای این کار مجبور به وارد کردن فشار بر شکمش نباشد،وادار به تمرن کنید. به زودی دستی که روی شکم قرار دارد بیشتر از دست دیگر حرکت خواهد کرد. ممکن است آموختن این روش، به چند جلسه تمرین نیاز داشته باشد. صبور باشید و پیشرفت را تقویت کنید. مدت زمان جلسات باید به اندازه ای باشد که علاقه و انگیزه کودک حفظ شود.)

” حالا که می دونی چطوری روی زمین آرام نفس بکشی، بیا روی صندلی هم تمرین کن. یادت باشد وقتی می خواهی نفست را بیرون بدی، پیش خودت کلمه آروم باش رو تکرار کنی… باشه؟”

(از همان شمارش نیز در این تمرین استفاده کنید. کودک را مجبور کنید روزی چند بار در چندین جای خانه و در حالات مختلف از قبیل خوابیده، نشسته، یا ایستاده تمرین کند. در نتیجه او قادر خواهد بود هر زمان که نیاز داشته باشد، از این مهارت جدید استفاده کند. به خاطر داشته باشید که به خاطر تمرین کردن او را تمجید و تشویق کنید). وقتی در این کار تبحر پیدا کرد، به او بگویید که از این به بعد هر گاه احساس اضطراب یا نگرانی کرد،می تواند از این روش استفاده کند.دفعاتی را که او از این روش استفاده می کند، در یک جدول ثبت کنید، یا از خودش بخواهید تعداد آن ها را یادداشت کند. با تحسین و پاداش ها او را تقویت کنید. علامت خاصی را بین هم قرار دهید تا به وسیله آن کودک از این روش استفاده کند. برای نمونه یک چشمک یا یک عبارت سری نظیر ” تینا می تونی بری ساعت رو برام ببینی؟” در صورت انجام این مهارت ها او را تشویق کنید.

 

• چهره شاد

اکثر ما بیشتر فشار و کشش را در صورت و سر خود نگه می داریم. کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مانند افراد بالغ، آنها هم دندانهایشان را به هم می فشارند، پیشانی خود را چین می دهند و گردن و شانه هایشان را سفت می کنند. فشار در سر و گردن، موجب سردرد می شود و این سردرد به عنوان یک فشارسنج برای کل بدن عمل می کند.

پیش از شروع این تمرین، ماهیچه های صورت خود را شل کنید. هر کدام از شما باید چهره خود را در آینه مشاهده کند. آیا دهانتان را محکم بسته اید، به پیشانی خود چین داده اید، شانه هایتان را منقبض کرده اید، چشم هایتان را چپ کرده اید؟ در این تمرین ابتدا، صورت خود را منقبض می کنید و سپس به صورت ناگهانی آن را شل می کنید. چشم ها را تا حد امکان باز کنید سپس به سرعت ببندید و بر هم فشار دهید. دندان ها را به هم بفشارید و سپس رها کنید. لب ها را مانند دهان ماهی منقبض و سپس شل کنید. بینی خود را مانند یک خرگوش چین بدهید.

 

• مهار افکار

(پس از آنکه کودک با استفاده از مراحل قبل، شل کردن تمام بدنش را آموخت، به او (و همینطور به خودتان) یاد بدهید تا افکاری را که موجب فشار روحی او شده اند، از ذهن بیرون کند. اول روی خودتان تمرین کنید. اگر کودک شما به راحتی می تواند از ۱۰۰ برعکس بشمارد، با این عدد شروع کنید یا با هر عددی که می خواهد. اگر برعکس شمردن برایش سخت بود، می تواند به طور عادی بشمارد.)

” با گفتن هر عدد، نفس بگیر و بیرون بده و بگو آروم ! چشمهات رو ببند و سعی کن هر عددی رو که می گی در ذهنت مجسم کنی. به هیچ چیز جز اعداد فکر نکن. حالا وقت آرامشه.”

 

نتیجه گیری

 

همانطور که گفته شد روش های کسب آرامش را به کودکان آموزش دهید. به خود و کودک خود بیاموزید تا در برابر موقعیتها و احساسات مملو از فشار روانی، واکنش دیگری نشان دهید.اشکال عمده خشم این است که اگر چه بخشی از زندگی است، ولی ما را از رسیدن به اهداف خود باز میدارد و علت اینکه در مورد خشم این قدر دچار تعارض هستند، همین نکته است. از یک طرف خشم پاسخ طبیعی انسان است و از طرف دیگر میتواند روابط بین فردی را مختل کند و ما را از رسیدن به اهداف خود باز دارد.

 

منابع و مآخذ

 

کلینکه، کریس ال.(1394). مهارت های زندگی.(مترجم: شهرام محمد خانی).تهران: انتشارات رسانه تخصصی

گاربر،استفن.گاربر،ماریان دانیلز.فریدمن اسپیزمن،روبین .(1394). چگونه با کودکم رفتار کنم؟ (مترجمان شاهین خزعلی،هومن حسینی نیک،احمد شریف تبریزی) . تهران: انتشارات مروارید

 

کلمات کلیدی

 

روش های کسب آرامش، زمان سکوت، روش تنفس، چهره شاد، مهار افکار