اعتیاد یک بیماری واگیردار است

در سراسر جهان معتادان خود را بیمار نمیدانند و حتی اکثر افراد عادی، اعتیاد را یک بیماری نمیدانند و همین طورز تفکر مشکل بزرگی را بر سر راه درمان معتادین و کنترل اعتیاد در دنیا به وجود آورده است. از نظر روان پزشکی اعتیاد یک بیماری مسری است که به علت وجود پدیده نیرومند وسوسه، قدرت بازگشت های مکرر را دارد. این بیماری دارای تمام مشخصات یک بیماری مسری میباشد که ما آن ها را در اینجا به طور اختصار بیان می نماییم.

• عامل بیماری

موارد مخدر است که دارای خواص اعتیادآوری است. وقتی در وجود انسان استقرار یافت پس از چندی تولید بیماری به نام اعتیاد می نماید که آثار بسیار ویران گری بر روی تن و روان و زندگی فردی و اجتماعی شخص مبتلا می گذارد و از این رو نیاز حتمی به درمان دارد و در صورت عدم درمان نتایج وخیمی میتواند در بر داشته باشد.

• منبع بیماری

دوست، همکار و یا خویشاوند معتاد است.

• نحوه سرایت

تماس نزدیک با منبع بیماری و به عبارت دیگر معاشرت نزدیک با فرد معتاد. البته مانند تمام بیماری های مسری، برای اینکه بیماری اعتیاد در اثر تماس با مواد مخدر و معاشرت با دوست معتاد ایجاد گردد نیاز به یک زمینه مساعد دارد. چون میدانیم که از میان تعداد زیادی افرادی که با مواد مخدر سرو کار داشته و دارای دوست معتاد میباشند، فقط تعداد کمی سرانجام معتاد میگردند که علت آن چیزی نمیتواند باشد مگر بک زمینه مساعد و وجود برخی شرایط اصلی برای معتاد شدن.

• دوره نهانی یا بیماری

این بیماری مانند هر بیماری مسری دارای یک دوره نهانی است و آن عبارت است از فاصله زمانی نخستین تماس با مواد مخدر تا زمان آغاز وابستگی بدنی و روانی. این دوران بر حسب شرایط و شخصیت فرد میتواند از چند روز تا چند سال متفاوت باشد.

• دوران بیماری

عبارت است از زمان استقرار وابستگی بدنی و روانی تا زمانی که بیمار معتاد میپذیرد که وضع او غیرعادیست و باید با یک اقدام فوری خود را از شر مواد مخدر خلاص کند. فشار و تهدیدات خانوادگی، فشار مالی و تهدیدات اجتماعی در پیدایش بینش در اعتیاد و انگیزه برای درمان موثر می باشند.

• دوران بیماری

عبارت است از زمان شروع درمان دارویی تا پایان درمان های دارویی و روان درمانی حمایتی. مدت درمان دارویی بر حسب علل زمینه ای اعتیاد و میزان آسیب وارده به شخصیت بیمار از یک ماه تا یک سال است.

• دوران نقاهت

عبارت است از زمان پایان بازگیری تا زمانی که خطر وسوسه به کلی از بین میرود. به طوری که میدانیم بیماران معتاد پس از دوران بازگیری تا مدت های مدیدی در معرض خطر وسوسه برای برگشت به مواد مخدر قرار دارند از این رو تا زمانی که این وسوسه به طور نیرومندی در بیمار وجود دارد بیمار بایستی تحت نظر و حمایت پزشک معالج یا مددکار اجتماعی باقی بماند.

انواع مواد مخدر و نشانه های اعتیاد به آن‌ها

مواد مخدر به سه طبقه تقسیم‌ می‌شوند:

• مواد مخدر آرام بخش

آرام بخش‌هایی مثل والیوم، شاهدانه، کتامین و مواد افیونی مثل هروئین و مورفین و کدئین. این مواد عملکرد سیستم عصبی مرکزی را پایین می‌آورند؛ یعنی پیام‌هایی را که بین مغز و بدن ردوبدل می‌شود، کاهش می‌دهند. تأثیراتی که این مواد روی بدن فرد می‌‎گذارند، عبارتند از:
• دوزهای پایین این مواد باعث ایجاد آرامش در فرد می‌شود.
• کاهش تمرکز و هماهنگی
• توانایی شما را برای پاسخ دادن به آنچه اطرافتان اتفاق می‌افتد، کاهش می‌دهند.
• دوزهای بالا این مواد باعث ایجاد خواب‌آلودگی و تهوع و حتی بیهوشی و مرگ می‌شود.

• مواد مخدر توهم زا

انواع مواد مخدر روان‌گردان مثل مسکالین، سیلوسایبین (قارچ جادویی)، ال‌اس‌دی (LSD) و غیره. این مواد ادراک فرد را از دنیای بیرونی تغییر می‌دهند و پیام‌های بین مغز و بدن را سرعت می‌بخشند. تأثیر مواد توهم‌زا به شرح زیر است:
• حواس پنجگانه فرد دستخوش تغییر میشود. برای مثال فرد چیزهایی را می‌بیند یا می‌شوند که در واقعیت وجود ندارند.
• درک فرد را از زمان تغییر می‌دهند، برای مثال ممکن است برای او چند دقیقه چند ساعت به نظر برسد.
• دوز کم می‌تواند باعث بی‌حسی و سرگیجه بشود.
• دوز بالا می‌تواند باعث توهم، از دست دادن حافظه و پریشانی یا حتی پارانویا و پرخاشگری و هراس بشود.
• می توانند باعث احساس شناور بودن، بی‌حسی، گیجی، بی نظمی یا سرگیجه شوند.

• محرک ها

آمفتامین‌هایی مثل متامفتامین، کاتینون، افدرین و اکستازی یا مادۀ مخدر یخ
مواد مخدر محرک هم پیام‌های بین بدن و مغز را سریع‌تر می‌کنند و باعث می‌شوند:
• افزایش ضربان قلب
• بالا رفتن فشار خون
• بالارفتن دمای بدن
• زیاد شدن اشتهای فرد
• بی‌خوابی
• دوزهای بالا این مواد ممکن است فرد را دچار اضطراب، هراس، پارانویا و تشنج کند.

نشانه های رفتاری اعتیاد

معمولا پدر و مادر و یا همسر اولین کسانی هستند که متوجه این تغییرات رفتاری میشوند.
• انزواطلبی، بیشتر اوقات در اتاقش تنها به سر میبرد
• تلفن های زیاد و مشکوک
• ظهور دوستان و میهمانان جدید و بی مهر شدن نسبت به برخی از دوستان قدیم
• شب ها دیر به خانه آمدن
• غیبت های مکرر و فزاینده از محیط کار و منزل
• بی علاقه شدن به سرگرمی های قبلی خود
• سیگاری شدن، چنانچه قبلا سیگاری نبوده و افزایش مصرف سبگار، چنانچه قبلا سیگاری بوده به ویژه گرایش به سیگارهای لوکس خارجی
• صبح ها دیر از خواب بیدار شدن و کسل بودن و مرتب دهان دره کردن و نداشتن علاقه به خوردن صبحانه
• تغییرات خلق و خوی و بهانه گیری
• رو به خرابی رفتن وضع درسی یا کار و تعویض های مکرر کاری و رو به خرابی گذاشتن وضع کاری و در پایان از دست دادن کار خود

علت اعتیاد

• ژنیتک
• محیط اجتماعی
• ضعف مهارت های اجتماعی
• بیماری و مشکلات روحی و روانی
• اختلافات خانوادگی
• تحت تاثیر گروه همسال
• فقر خانواده
• بی‌سوادی یا كم‌سوادی والدین
• افراط در محبّت
• خلاء عاطفی

راهکار

• آگاهسازي افراد در مورد خطرات و مضرات مواد.
• افزايش مهارت‌هاي زندگي مانند مهارت تصميم گيري، حل مسئله، ارتباطات اجتماعي .
• تقويت فعاليت‌هاي جايگزين به جاي مواد براي ارضاي نيازهاي رواني اجتماعي افراد.
• مشاوره و مداخلة حين بحران، دربحران‌هاي مختلف در طول زندگي .
• ارتقاء فرهنگي و مذهبي.
• تقويت قوانين و مقررات مبارزه با مواد .
• درمان معتادان براي جلوگيري از سرايت اعتياد.