اگر آموزش همکاری و کار در خانه عاقلانه پیش برود یکی از عامل های رشد اساسی و هماهنگ کودک قبل از اینکه پا به دبستان بگذارد، فراهم می­آید. اثر شگرف تربیتی آن، در شکل گیری شخصیت کودک است، او می­آموزد که در برابر جمع، مسئولیت کوچکی به عهده بگیرد، تمایل شخصی اش را در راستای تمایل جمع قرار دهد، کار دیگران را به دیده ی احترام بنگرد و با مشکل روبرو شود و به حل آنها بپردازد.

 

همکاری کودک در خانه

 

کودک، کار دیگران را تماشا می­کند؛ ولی تنها با شرکت کردن در آن، احساس بزرگی می­کند. هر وقت پدری باغبانی می­کند، کودک دوست دارد او هم باغبانی کند؛ هر وقت مادری لباس می­شوید، کودک دوست دارد او هم لباس بشوید تو ذوق کارکردن کودکان نزنیم و به شکلی، آنان را هم در کار شرکت بدهیم.

کودکان پنج شش و هفت ساله به اندازه ی کافی بزرگ شده اند که کارهایی مانند چیدن میز، شستن استکان و نعلبکی، دادن مختصر کمکی در پختن غذا و شستن قطعه های کوچک لباس(مانند لباس عروسک ها) را انجام دهند.

والدین ازما می­پرسند که چطور می­توانند احساس مسئولیت را در کودکان خود برانگیزند. چیزی که باید به خاطر داشته باشیم این است که مسئولیت پذیرفتن، مستلزم توانایی انجام کار است. در بیشتر موارد، تنهایی هنگامی عادلانه است که انجام کاری را از کودک بخواهیم که او قادر به انجام آن باشد. پیشنهاد های ما در این زمینه از این قرارند:

 

• زود شروع کنید:

حتی خردسال‌ترین کودکان نیز می‌توانند یاد بگیرند که مسئول باشند. در مورد کودکان خردسال و این که کودک قادر به انجام چه کاری است، مرحله رشد او را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، کودکان نوپا دوست دارند چیزها را از روی زمین بردارند. بنابراین، از این انرژی استفاده کنید و کودک را وادارید که لباس‌های کثیف خود را در سبد لباس‌شویی بریزد، لباس‌های تمیز را در کشو بریزد و اسباب بازی‌های خود را سر جایشان بگذارند.

 

• کارها را زیر نظر بگیرید:

هنگامی که کودک در حال یادگیری کار جدید است، وظیفه شما تنها این نیست که به او یاد بدهید چطور آن را انجام دهد، بلکه باید تا هنگامی که کار را تمام نکرده است، او را زیر نظر بگیرید. تا هنگامی که یک کار به صورت عادت تثبیت شده درنیامده است، از او انتظار نداشته باشید که وقتی شما در منزل نیستید، آن کار را انجام دهد.

 

• از کودک انتظار بیش از حد نداشته باشید و همچنین کار کم را نیز نپذیرید:

سعی کنید که انتظاراتتان را با سن کودک و مرحله رشد او تطبیق دهید. یک کودک سه ساله می‌تواند آشغال‌ها را در سطل اتاقش بریزد، ولی مسلما نمی‌تواند تمام زباله‌ها را جمع کند و آنها را از پله‌ها پایین ببرد. شما توانایی‌های کودکتان را می‌شناسید. ولی اگر به کودک نوپای خود اجازه کمک ندهید، توانایی‌های او را دست کم گرفته‌اید.

 

 

• با بزرگ‌تر شدن کودک، وظایف او را تغییر دهید:

کارها باید متناسب با سن و توانایی کودک باشند به ویژه هنگامی که بیشتر از یک کودک در منزل دارید. به این ترتیب، یکی از کودکان نمی‌تواند بگوید: «چرا علی نباید آن کار را انجام دهد و من باید انجام دهم؟». علی آن کار را در حال حاضر انجام نمی‌دهد، ولی یا قبلا آن را انجام می‌داده است و یا این که بعدا آن را انجام خواهد داد. هنگامی که وظایف تغییر کند، کودکان منتظر مسئولیت‌های جدید خواهند شد.

 

• چنانچه کودک در انجام وظایفش کوتاهی می‌کند، تدابیر منفی اتخاذ کنید:

معمولا والدین عاصی کودکانشان را با گرفتن یک اسباب‌بازی و یا محروم کردن او از چیزی تنبیه می‌کنند. با این حال ما توصیه می‌کنیم برای تغییر رفتار کودک، از «پیامدهای طبیعی منفی» استفاده کنید.

از پول تو جیبی کودک کم کنید. ما معتقدیم که کودکان در سنین مدرسه باید پول تو جیبی داشته باشند تا بتوانند در موارد لازم مثلا خریدن هدیه از آن استفاده کنند و یا آن را پس‌انداز کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا احترام سالمی نسبت به پول پیدا کنند. فرض کنیم پول تو جیبی کودک شما پانصد تومان در هفته است که می‌تواند شامل پول ناهار و اتوبوس و مقداری که کودک بتواند هر چیزی که خواست با آن بخرد، باشد. چنان‌چه کودک وظایف خود را انجام ندهد در انتهای هفته می‌توانید به ازای هر روزی که وظایفش را انجام نداده است، پنجاه تومان از پول تو جیبی او کم کنید.

 

• به کودک یاد دهید که چطور کارها را انجام دهد:

فرض نکنید که یک کودک، می‌داند که چطور کاری را که شما از او خواسته‌اید، انجام دهد. همیشه دقیقا چیزی را که انتظار دارید مشخص کنید، به او نشان دهید که چطور آن را انجام دهد و پیشرفت او را در انجام کار از ابتدا زیر نظر بگیرید.. به عنوان مثال، مرتب کردن رختخواب را در نظر بگیرید: هیچ کس به‌طور مادرزاد نمی‌تواند آن‌طور که شما رختخواب‌ها را مرتب می‌کنید، رختخواب‌ها را مرتب کند. به کودک نشان دهید که چطور آن را انجام دهد و سپس پیشرفت‌ها و تلاش‌های کودک را به اندازه کافی تحسین و تشویق کنید.

 

نتیجه گیری

 

وظیفه ایی که در برابر ماست، این است که در کودکان، نسبت به کار، گرایش خلاق و شوق انگیزی ایجاد کنیم. اگر کاری که به کودک سپرده می­شود، قسمتی از برنامه ی آموزشی و سرگرمی او باشد و انجام کار، از توان او خارج نباشد، احساس مفید بودن می­کند رضایت و شادی بدست می­آورد و نسبت به کار، گرایش سالم و مثبتی پیدا می­کند.

 

منابع و مآخذ

علیزاده،مصطفی.(1386).آموزش کار در خانه و کارهای دستی بو کودکان. روانشناسی شادکامی و موفقیت. شماره 45.سال4

گاربر،استفن.گاربر،ماریان دانیلز.فریدمن اسپیزمن،روبین .(1394). چگونه با کودکم رفتار کنم؟ (مترجمان شاهین خزعلی،هومن حسینی نیک،احمد شریف تبریزی) . تهران: انتشارات مروارید